GO! Leefschool De Oogappel mocht in 2020 maar liefst 25 kaarsjes uitblazen. Door de coronapandemie kon de school dit jubileum pas afgelopen vrijdag vieren zoals het hoort: een feest met heel wat ouders, leerlingen, personeel, directies en sympathisanten - van vroeger en nu. Een leefschool, dat is immers een band voor het leven. Op 14 oktober ontmoetten heden en verleden elkaar in De Centrale in Gent voor een grote reünie. Dat gaf vonken en vooral ook goesting en inspiratie voor de toekomst van de school. Want: anno 2022 zijn leefscholen nog steeds springlevend én relevant. Dat vertellen huidig directeur Karolien Nijs en oud-directeur Hilde Struyvelt ons in een dubbelinterview. Ook HLN interviewde hen en enkele Oogappels.
Leefscholen: Gent als pionier
Leefscholen ontstonden onder impuls van Carl Medaer, een pedagoog die in 1976 in Gent mee Projectschool De Buurt oprichtte. Vanuit die ervaringen gaf Carl vorm aan het concept ‘leefschool'. Ondertussen zijn er overal in Vlaanderen leefscholen te vinden: de website van Departement Onderwijs telt 36 vestigingsplaatsen, de meerderheid binnen het Gemeenschapsonderwijs. In 1995 zag GO! Leefschool De Oogappel het levenslicht in hartje Gent. Anno 2022 is het de enige leefschool in Gent centrum* en telt de school 240 kinderen, 4 klassen kleuters en 6 klassen in de lagere school. Een 31-koppig team staat dagelijks in voor de school. Die werking wordt nog versterkt door het kinderparlement, het oudercomité en de schoolraad.
(* GO! scholengroep telt nog een tweede leefschool, maar buiten Gent: GO! Leefschool Eikenkring)
Leefschoolconcept in een notendop: samen leren vanuit je eigen leefwereld
Wat zijn leefscholen en hoe onderscheiden zij zich van andere (methode-)scholen? Karolien Nijs, directeur van GO! Leefschool De Oogappel licht toe: ‘Een leefschool in één zin omschrijven is niet makkelijk. De essentie is dat je op een leefschool samen leeft, leert en ontdekt vanuit beleving, ervaring en verwondering en dat onderwijs maximaal moet aansluiten bij de psychologische ontwikkeling en thuisomgeving van het kind. Leren doe je op een leefschool met je hoofd, hart en handen.’
Oud-directeur Hilde Struyvelt vult aan: ‘Essentieel aan leefschool is het projectwerk, de verdiepingen in projectwerk en de koppeling aan de leerstof. Wanneer ik oud-studenten tegenkom, dan is dat steeds waar ze me over aanspreken of wat ze zich herinneren. Ze kunnen zich nog elk project levendig herinneren. Samenwerken, wat ze bij uitstek leren in het projectwerk, is net zoals empathisch luisteren, van fundamenteel belang in het dagelijkse leven en later in de werkcontext.’
Karolien vervolgt: 'Essentieel voor leefscholen is zelfsturing en eigenaarschap. Omdat we vertrekken vanuit beleving, ervaring en verwondering, voelt die opbouw naar zelfsturing ook als een natuurlijk proces voor de kinderen, dicht bij hun eigen ontwikkeling en leefwereld. In de praktijk doen we dat door projectweken af te wisselen met periodes van verdieping, uitbreiding, cursorisch leren en vrije werktijd waarin kinderen aan de slag gaan.’
Leefschool in de praktijk: kleinschaligheid en focus op groepsdynamiek
Er zit dus een stevig theoretisch onderwijsconcept achter de leefschoolaanpak, maar hoe komt dat tot leven in de dagdagelijkse praktijk? Karolien: ‘Wat meteen opvalt, is volgens mij de kleinschaligheid van leefscholen en de huiselijke, gezellige sfeer. Dat doen we bewust: geborgenheid en veiligheid zien we als een basisvoorwaarde om te kunnen leren. Ook bijzonder is dat we met leefgroepen werken en dat we leeftijdsoverschrijdend werken in tandemgroepen.'
‘Als leefschool leggen we ook sterk het accent op de groep en het wij-gevoel’, zegt Hilde. ‘Projectwerking zie je bv. ook in andere scholen, maar bij ons zijn projecten altijd met de volledige leefgroep. Kinderen leren opkomen voor elkaar, houden rekening met de minderheidsstem en krijgen nog heel wat andere belangrijke sociale vaardigheden onder de knie.’
Eindtermen halen zonder handboeken
Een ander opvallend kenmerk dat wel eens tot verbazing leidt, is dat leefscholen geen handboeken gebruiken. Karolien: ‘Wat je moet kennen en kunnen ligt uiteraard vast in eindtermen. Dat is voor elke school gelijk. Maar in de weg daar naartoe is elke school vrij en dat kan dus ook zonder handboeken. Als leefschool kiezen we bewust voor de weg van leefgroepwerking, ervaringsgericht leren en zelfsturing. Onze werking maakt handboeken in feite overbodig. De didactische cahiers van het GO! zijn onze kookboeken.’
Hilde vult aan: ‘Onze resultaten bij de peilingstoetsen en bij de OVSG-toetsen tonen aan dat we met die weg ook onze doelen halen. Daarbovenop zorgen we ervoor dat kinderen hun eigen leerproces in handen nemen en zelf de eigen interesses en talenten sneller ontdekken en kunnen ontwikkelen. En dat allemaal vanuit de intrinsieke motivatie van het kind. Daarin zit de kracht van leefscholen.’
Feest en vooruitblik
25 (+ 2) jaar Leefschool De Oogappel is een mijlpaal. Op vrijdag 14 oktober 2022 vierde de school haar jubileum met een grote reünie in de Centrale in Gent. De avond verliep forumgewijs waarbij begeleiders, (ex-) ouders en ex-Oogappels afwisselend het podium innamen. De Centrale werd een plek van weerzien en ontmoeten met pioniers en Oogappels van de eerste generatie. Ook bezieler Carl Medaer was als eregast aanwezig.
Hoe ziet de school haar toekomst? Karolien: ‘In tijden van oorlog, crisis, segregatie en politieke polarisering komt volgens mij het maatschappelijk belang van een leefschool nog meer naar boven. Door onze focus op groepsdynamiek, samenwerken, initiatief nemen, evalueren en debatteren geven we de kinderen een waardevolle start in het leven en hopen we hen te laten uitgroeien tot maatschappelijk bewuste, kritische en geëngageerde burgers.’
Hilde treedt Karolien bij: ‘Leefscholen zijn typisch heel erg maatschappelijk verankerd. Leren doe je niet alleen tussen vier muren, maar door de wereld in te stappen en de wereld te betrekken. Dat begint al bij de betrokkenheid van ouders en de buurt bij de school. Een band die duidelijk voor het leven is, merkte ik vrijdag met veel plezier. Onze rol als leefschool is dus helemaal niet uitgespeeld. Hoewel er in De Centrale al menig doek gevallen is na een voorstelling of show, zal dat dus vrijdag niet het geval zijn voor Leefschool De Oogappel of leefscholen tout court. Integendeel: leefscholen zijn anno 2022 relevanter dan ooit.’
Op naar het volgende jubileum!
Bron foto's: Facebookpagina De Oogappel en HLN
Comments