De ontwikkeling van een ICT-beleidsplan volgens het Vier in balans model+
Het Vier in Balans Model biedt richtlijnen voor effectief gebruik van ICT in het onderwijs, door de benodigde randvoorwaarden te benoemen. Deze randvoorwaarden, of bouwstenen, omvatten visie, expertise, inhoud en toepassingen, en infrastructuur, met een toevoeging van een vijfde bouwsteen, data, door GO! Centraal. Door deze bouwstenen in balans te brengen, kunnen scholen de gewenste resultaten op het gebied van ICT bereiken.
Deze bouwstenen vormen tevens de basis voor het didactisch gebruik van ICT in het leerproces, met als ultiem doel de verbetering van de onderwijskwaliteit.
Zie figuur 1 voor een visuele weergave van het Vier in balans model +.
🌐 ICT in het Onderwijs: Wat Betekent het voor Jouw School? 📚💻
Bij het implementeren van ICT in het onderwijs is het cruciaal om rekening te houden met de unieke context van jouw school. Diverse factoren kunnen zowel kansen als uitdagingen vormen voor een succesvolle integratie van technologie.
🔍 Wat is de Voorgeschiedenis van Jouw School?
-
Hoe heeft jouw school zich ontwikkeld op het gebied van technologie?
📍 Locatie en Schoolsysteem
-
Waar bevindt jouw school zich en onder welk schoolsysteem valt deze?
👥 Band met de Ouderraad
-
Hoe sterk is de relatie met de ouderraad en hoe kan deze worden benut?
🧑🏫 Samenstelling van het Team
-
Welke expertise en bereidheid zijn er binnen het team om ICT te omarmen?
🎓 Aanbod en Specialisaties
-
Welke richtingen biedt jouw school aan en waar ligt de focus op specialisatie?
💡 Denk Creatief! Het is niet nodig om alle bevindingen uitgebreid uit te schrijven. Een link, verwijzing, of een creatieve benadering zoals een woordwolk, mindmap, of foto van de sleutelwoorden en ICT-relevante onderwerpen kan ook perfect werken!
🖥️ Jouw ICT-Avontuur Begint Hier!
🌟 Leiderschap en ICT in het Onderwijs: Een Perfecte Combinatie 🌟
Leiderschap is de sleutel tot het verbinden van ICT-inzet met de onderwijsvisie van scholen en besturen. Om de volledige potentie van ICT te benutten, moeten visie, expertise van het personeel, inhoud en toepassingen, en infrastructuur naadloos op elkaar aansluiten. Een perfecte balans tussen menselijke en materiële middelen is essentieel om ICT effectief te integreren in het onderwijs.
👥 Samenstellen van een ICT-Kernteam: De Weg naar Succes
Een goed samengesteld ICT-kernteam is onmisbaar. Dit team, bestaande uit diverse stakeholders binnen de school, is verantwoordelijk voor het uitwerken, implementeren en opvolgen van het ICT-beleidsplan. Hier is een overzicht van de rollen en verantwoordelijkheden binnen dit team:
📊 De Directie
-
Coördineert de totale ICT-strategie en bepaalt de schoolvisie voor ICT.
-
Neemt beslissingen over ICT-investeringen en vertegenwoordigt de school binnen de scholengemeenschap.
-
Zorgt voor de nodige middelen en ondersteuning voor de uitvoering van het ICT-beleid.
🔧 ICT-Coördinator (Technisch)
-
Leidt de technische aspecten van ICT binnen de school.
-
Verantwoordelijk voor het oplossen van technische problemen en het beheren van apparaten en software.
🎓 ICT-Coördinator (Pedagogisch)
-
Vertaalt ICT-strategieën naar pedagogisch beleid en onderwijspraktijken.
-
Bevordert de integratie van ICT in het lesgeven en leren.
📋 Administratief Medewerkers
-
Ondersteunen bij administratieve taken zoals het beheer van leerlingaccounts en de helpdesk.
👩🏫 ICT-Vaardige Leerkrachten
-
Stimuleren collega's om ICT effectief te gebruiken in hun lespraktijken.
-
Fungeren als bron van inspiratie en ondersteuning voor andere docenten.
🏫 Ouders en Leerlingen
-
Fungeren als klankbord en geven feedback over ICT-gerelateerde aspecten van het onderwijs.
-
Leerlingen kunnen als 'digileiders' worden benoemd om medeleerlingen te helpen en ondersteunen bij het gebruik van nieuwe technologieën.
🤝 Externe Partners
-
Bieden technische ondersteuning en leveren ontbrekende expertise.
-
Pedagogische begeleidingsdiensten en andere onderwijsinstellingen ondersteunen bij de implementatie van ICT.
Door deze diverse groep stakeholders te betrekken en duidelijke rollen toe te wijzen, kan een school effectief gebruik maken van ICT. Dit leidt tot verbeterde onderwijskwaliteit en een verrijkte leerervaring voor studenten.
🌐 Samen naar een Digitale Toekomst!
🤝 Samenwerking: De Sleutel tot Succesvolle ICT in het Onderwijs 📚💡
Samenwerking is de hoeksteen voor de succesvolle implementatie van ICT in het onderwijs. Het is een dynamisch proces dat zowel intern als extern plaatsvindt, waarbij iedereen betrokken is voor het beste resultaat.
🏫 Interne Samenwerking
Intern draait alles om de samenwerking tussen leerkrachten, schoolleiders, administratief personeel en andere betrokkenen. Deze samenwerking is cruciaal voor:
-
Het ontwikkelen van een gedeelde visie op ICT.
-
Het consistent implementeren van ICT-toepassingen in het curriculum.
-
Het creëren van een coherente benadering van ICT binnen de school.
🌐 Externe Samenwerking
Extern omvat partnerschappen tussen scholen, lokale overheden, onderwijsinstanties en bedrijven. Deze samenwerkingen helpen bij:
-
Het delen van kennis en expertise.
-
Het ontwikkelen van maatwerk ICT-oplossingen.
-
Het evalueren van de impact van ICT op het onderwijs.
🔍 Evaluatie van Samenwerkingsverbanden
Om effectieve samenwerkingen te bevorderen, is het belangrijk om te kijken naar de huidige samenwerkingsverbanden:
-
Hoe wordt er samengewerkt tussen verschillende interne belanghebbenden?
-
Hoe is de gezamenlijke visie op ICT ontwikkeld en gecommuniceerd binnen de schoolgemeenschap?
-
Welke externe partnerschappen zijn reeds actief en welke zijn gepland voor de toekomst?
-
Wat is het doel van deze samenwerkingen en hoe dragen ze bij aan de ontwikkeling van ICT in het onderwijs?
🌟 De Voordelen van Actieve Samenwerking
Door zowel intern als extern actief samen te werken, kunnen scholen hun ICT-capaciteiten versterken en beter inspelen op de behoeften van leerlingen en docenten. Dit leidt tot:
-
Een verrijkte leerervaring voor leerlingen.
-
Verhoogde effectiviteit van ICT in het onderwijs.
🚀 Samen naar een Toekomst vol Innovatie!
Visie
🎯 Je Visie op ICT:
Het Fundament van je ICT-Beleidsplan 🌐📚
Je visie op ICT geeft weer wat je als school wilt bereiken met je ICT-beleidsplan. Deze visie is zorgvuldig doordacht, gedragen door het hele schoolteam, en omvat elke leerling, leerkracht en personeelslid.
🌟 Een Goede Visie:
-
Stabiel en Consistent: Blijft relevant en onveranderd door de tijd heen.
-
Inspirerend en Richtinggevend: Biedt houvast bij veranderingen.
-
Duidelijk Doelgericht: Geeft aan wat het doel is van ICT-implementatie (niet hoe je dit doel bereikt).
-
Concreet: Vermijdt vage termen zoals "globalisering" en "effectief".
💡 Belangrijke Vragen voor je Visie op ICT:
-
Welke rol moet ICT in ons onderwijs spelen?
-
Welke keuzes maken wij als school m.b.t. ICT?
-
Waarom maken we die keuzes?
🔑 Cruciale Vraag:
Hoe draagt ICT bij aan de realisatie van onze schoolvisie en ons pedagogisch project? Of: Hoe versterkt digitalisering onze onderwijskwaliteit?
🛠️ Aan de Slag:
-
Bekijk wat reeds aanwezig is binnen de school.
-
Maak gebruik van praktijkervaring en bestaande stappen.
-
Baseer je op onderzoek en ervaringen van collega’s en andere scholen.
📚 Aanbevolen Onderzoeken:
-
Apestaartjaren
-
Medianest Cijfers
-
JOP-monitor
📝 Vragen om je Visie te Formuleren:
-
Wat zijn de kernwaarden van onze school?
-
Wat is goed onderwijs voor onze school?
-
Wat is de visie van de school op leren, evalueren en digitale vaardigheden?
-
Hoe zien wij de digitalisering (= implementatie van ICT) onze onderwijskwaliteit versterken?
🧩 Acties en Plannen:
Als je school al een visie heeft, noteer dan hoe deze tot stand is gekomen, wie erbij betrokken was (leerlingen, ouders, schoolraad, enz.) en hoe er draagvlak is gecreëerd binnen het schoolteam.
Heeft jullie school nog geen vastgelegde visie? Schrijf dan op hoe jullie dit gaan aanpakken en welke acties jullie op korte, middellange en lange termijn zullen ondernemen.
🔍 Het Waarom:
-
Haal de kernelementen uit je schoolvisie.
-
Bespreek met het lerarenteam welke kernelementen het belangrijkst zijn.
-
Bepaal samen welke elementen ondersteund kunnen worden met ICT.
🎯 Het Hoe:
-
Welke concrete handelingen verricht je om de doelen te realiseren?
-
Geef voorbeelden van hoe ICT de kernelementen versterkt en welke effecten dit heeft.
💻 Het Wat:
-
Welke ICT-middelen zet je hiervoor in?
📊 Effecten Meten:
-
Hoe meet je het effect?
-
Sluit het effect aan bij de kernelementen van je schoolvisie?
🚀 Naar een Heldere Toekomst:
Misschien is de visie al duidelijk voor jullie school. Zo niet, bepaal dan prioriteiten en plan wanneer je tot jullie waarom, hoe en wat komt.
Deskundigheid
🌟 DESKUNDIGHEID: Bouw aan de Toekomst met DigCompEdu 🌟
Binnen de scholengroep Gent hanteren we het Europese Digital Competence Framework for Educators (DigCompEdu). Dit framework brengt de digitale vaardigheden van leraren in kaart, met de focus op hoe digitale technologieën kunnen worden ingezet om onderwijs te verbeteren en te innoveren.
📚 Wat is DigCompEdu?
Ontwikkeld in 2017 door het Joint Research Centre (JRC), een initiatief van de Europese Commissie, beschrijft het DigCompEdu-framework 24 digitale competenties, georganiseerd in 6 leergebieden. Dit framework is gebaseerd op het DigComp-kader voor digitale competenties van burgers, maar is aangepast en specifiek toegespitst op lesgevers.
💡 Overzicht van de 24 Competenties:
Figuur 1 biedt een overzicht van de 24 competenties, verdeeld over de zes gebieden.
🔍 Niveaus van Digitale Vaardigheden:
Het framework onderscheidt 6 niveaus van digitale vaardigheid, van A1 (laagste) tot C2 (hoogste). De EU verwacht dat elke leerkracht minimaal niveau B1 behaalt. Er zijn leerlijnen uitgewerkt die beschrijven wat nodig is om te groeien van A1 naar A2, van A2 naar B1, en van B1 naar B2.
🛠️ SELFIEforTEACHERS (S4T):
Zelfreflectie en Ontwikkeling De beginsituatie van de digivaardigheden van een leerkracht kan in kaart worden gebracht met de SELFIEforTEACHERS (S4T) tool. Deze zelfreflectietool, ontwikkeld door de Europese Commissie, peilt naar de ICT-competenties van leerkrachten en is gebaseerd op het DigCompEdu-framework. De tool is gratis, online beschikbaar en GDPR-proof.
📈 Hoe Werkt S4T?
-
Voor Leerkrachten: Leerkrachten kunnen hun ICT-competenties reflecteren en inschatten, met behulp van een individueel rapport dat tips bevat voor verdere professionele ontwikkeling.
-
Voor Directies en Beleidsmedewerkers: Directies kunnen een scan maken van de ICT-competenties binnen hun schoolteam en een groepsbeeld raadplegen. Dit groepsbeeld kan dienen als vertrekpunt voor het opstellen van een professionaliseringsplan op maat.
📅 Actiepunten na de S4T:
Je kunt hier noteren wanneer je de S4T op jouw school hebt afgenomen, wat de resultaten waren (indien een groepsrapport werd gegenereerd), hoe je met de resultaten aan de slag bent gegaan en welke acties hieraan zijn gekoppeld.
📊 Infographic:
Wat na de S4T? Zie de infographic – pdf: Wat na de S4T? voor verdere stappen en actiepunten.
Digitaal Leermateriaal
📚 DIGITAAL LEERMATERIAAL: Effectief en Efficiënt Leren met Software 💻
Digitaal leermateriaal omvat educatieve computersoftware, zoals voorleessoftware en klasmanagementsoftware, die het leren effectiever en efficiënter maakt. In elke school is software aanwezig, variërend van digitale leerplatforms en rapportensoftware tot leerlingvolgsystemen en educatieve leermiddelen.
🔍 Slimme Softwarekeuzes: Voorkom Miskoop en Tijdsverspilling
De markt biedt een overvloed aan educatieve software. Om de juiste keuze te maken, stel je een lijst op met criteria die verder gaan dan alleen de inhoud.
🛡️ Beveiliging
-
Maakt de software gebruik van single sign-on?
-
Is inloggen met multifactorauthenticatie mogelijk?
-
Is de ontwikkelaar transparant over hun beveiligingsbeleid?
⚖️ Wettelijke en Juridische Naleving
-
Volgt de software alle wettelijke verplichtingen en is deze GDPR-/AVG-proof?
-
Hoe gaat de ontwikkelaar om met data? Heb je altijd toegang tot je eigen (persoons)gegevens?
💰 Betaalmodel
-
Is de software betalend? Zo ja, wat is het betaalmodel (eenmalige betaling, freemium, abonnementsformule)?
-
Overweeg de voor- en nadelen van elk model.
📞 Ondersteuning
-
Is er een helpdesk (telefonisch of digitaal)?
-
Kan er hulp of opleiding op school worden voorzien?
👩🏫 Interne Expertise
-
Is er al expertise binnen je team? Deze personen kunnen de rol van kartrekker op zich nemen.
🔄 Vrije Software Alternatieven
-
Overweeg vrije software. Tip: gebruik alternativeto.net en klik op de tag 'opensource' bij het zoeken.
-
KlasCement biedt een themapagina over openbronsoftware op school met diverse leermiddelen. Gebruik de filters om zoekresultaten te verfijnen.
🤝 Ervaringen van Anderen
-
Zoek in je omgeving naar scholen of organisaties die ervaring hebben met de software die je hebt geselecteerd. Ga met hen in dialoog voor een eerlijk beeld van de voor- en nadelen.
ICT-infrastructuur
🌐 ICT-INFRASTRUCTUUR: De Ruggengraat van Digitalisering 💻🔧
ICT-infrastructuur omvat alle technische structuren die nodig zijn om digitalisering mogelijk te maken, zoals hardware, software, firmware en netwerken. Een goed overzicht van deze infrastructuur is essentieel voor een succesvolle digitalisering in het onderwijs.
📝 Inventariseren: Je Startpunt
Het in kaart brengen van de aanwezige ICT-infrastructuur geeft inzicht in de (begin)situatie van je onderwijsorganisatie. Dit is niet alleen de basis voor verdere digitalisering, maar ook cruciaal bij het oplossen van problemen.
🚀 Waarom een Overzicht?
-
Succesvolle ICT-gebruik: Een compleet overzicht van je ICT-infrastructuur helpt bij het optimaal benutten van technologie op school.
-
Snelle Probleemoplossing: Bij problemen zorgt een duidelijk overzicht voor snelle en effectieve oplossingen.
🎯 Van Huidige naar Gewenste Situatie
De gewenste situatie is het doel waar je naar streeft, afgeleid uit de (ICT-)visie op onderwijs van je school. De analyse van je inventaris helpt om de juiste focus te leggen. Bijvoorbeeld, als blijkt dat je erg oude toestellen hebt, kun je hier prioriteit aan geven. Houd rekening met de noden van je personeel en leerlingen en toets elke actie aan je (ICT-)visie op onderwijs.
📋 Prioriteiten Stellen
Lijst je prioriteiten in volgorde van urgentie, inclusief ‘droomscenario’s’ die niet meteen haalbaar lijken. Dit kun je doen met de MoSCoW-methode:
-
Must haves: Essentiële items die noodzakelijk zijn.
-
Should haves: Belangrijke items die niet cruciaal zijn, maar wel grote waarde toevoegen.
-
Could haves: Gewenste items die niet essentieel zijn.
-
Won't haves: Items die voorlopig niet worden aangepakt.
💡 TIP!
Kenniscentrum Digisprong heeft een sjabloon ontwikkeld voor een MoSCoW-analyse. Het is zinvol om deze analyse samen met je team te maken, zodat de keuzes breed gedragen worden.